Os prexuízos estéticos nas mulleres xornalistas: entrevista a Laura Queijeiro

Siso Zapata

Co 8 de marzo aínda na retina da sociedade, seguimos querendo coñecer as trabas polas que pasan as mulleres, sobre todo, no noso ámbito: o do audiovisual. Empezamos por un asunto que, sen dúbida algunha, é tan obvio que consegue pasar desapercibido: os prexuízos estéticos. En casos como a contratación de determinadas mulleres que posúan mellor “imaxe” por parte de empresas relacionadas coa comunicación, é moi interpretable e subxectivo, aínda que está asumido como real. Unha muller que goce dunhas medidas corporais definidas pola sociedade como “máis correctas” ten máis posibilidades ca unha que non cumpra estas características, ben sexa por rostro, peso, altura ou calquera característica física que non estea comunmente aceptada coma “axeitada”.  Exemplos disto danse en todos e cada un dos programas da televisión informativa ou de entretemento. Non acostumamos a ver mulleres en platós sen ter uns tacóns postos, certo? O subconsciente asimílao como normal, pero é unha situación máis de discriminación. Para contarnos como se vive isto desde dentro, tivemos a oportunidade de falar con Laura Queijeiro, xornalista pola USC e comunicadora audiovisual pola UDC, que traballa agora mesmo no telexornal de Telecinco. Ademais de prexuízos estéticos, preguntámoslle por moitos outros temas vinculados coa muller na comunicación. Isto foi o que nos contou:

 

Fonte: elaboración propia

 

Pregunta: Existe unha discriminación real contra as mulleres no mundo audiovisual?

Resposta: “Dende a miña experiencia persoal, eu non a sufrín. Iso si, se atendemos a datos, é indubidable. Os 20 xornais máis lidos en España están dirixidos por homes. É que as mulleres non temos as mesmas capacidades?”.

P: Algunha vez experimentaches un caso de discriminación na túa carreira? E sabes dalgunha compañeira?

R: “Sinceramente, mentiríache se che dixese que si. Sei que esas cousas pasan, pero, por sorte, nunca ocurreu no meu entorno”.

P: Falemos agora de prexuízos estéticos: nalgunha ocasión vícheste obrigada a vestirte de determinada forma solo por ser muller? É dicir, elixíronche o vestiario algunha vez sen consultarte, por exemplo?

R: “Nunca. E non o tivese aceptado. O único que che podo dicir é que che ‘recomendan’ evitar certas prendas. Para as mulleres, ensinar os ombreiros non está permitido en televisión. De todos xeitos, matizo isto último. Non creo que se faga por machismo, senón para dar una imaxe seria, que xere confianza no espectador. Para os homes, por exemplo, si hai normas de vestuario. Os meus compañeiros deben aparecer nas conexións en directo vestidos de traxe e gravata.”

P: Que cres que che dirían se chegas un día ao traballo e dis: “Hoxe quero saír en directo sen maquillarme”?

R: “Sen maquillar non mo permitirían. Tamén teño que dicir que eu maquíllome tódolos días, ou sexa, fágoo por iniciativa propia, non por obriga. Non me maquillo exclusivamente para saír na tele.”

P: Cambiemos de tema. Fixeches folga o 8M?

R: “Si, fíxena. Nese momento non tiña traballo, pero fun á manifestación de xornalistas igualmente.”

P: Que notaches ese día de especial? 

R: “Non esperaba esta tremenda repercusión. É a manifestación máis grande que vin na miña vida. Ninguén esperaba o que ocurreu, e non me imaxino unha mellor noticia que o éxito que obtivo.”

P: Cal cres que era a reivindicación máis importante das mulleres xornalistas?

R: “Hai moitas, moitísimas. Pero, para min, o problema máis grave é a conciliación. Hai moitísimas mulleres que o piden e precisan, sobre todo nun mundo tan volátil e cambiante como o do xornalismo. Sempre son as mulleres as que o sofren.”

P: Para rematar: que cres que é o máis difícil de ser muller no ámbito audiovisual?

R: “Xa é suficientemente difícil ser xornalista. Os falsos autónomos, a temporalidade, a explotación… Moitas veces digo que somos xornaleiros, máis que xornalistas. Respondendo á túa pregunta: por sorte non me vin nunca nunha situación na que tivese dito: ‘Isto estame pasando porque son muller’. E se algún día me pasa, non teñas dúbida de que me queixarei ben alto”.

Os prexuízos estéticos son unha problemática de moi difícil solución, xa que as diverxencias de opinións nacen desde a orixe da disputa, e o tema admite multitude de interpretacións debido á súa subxectividade. Gran cantidade de estudos, escritos e artigos intentan deconstruír este asunto e investigar e razoar ata o último fío do problema. Antena 3, por exemplo, adicoulle un artigo con vídeo a esta cuestión o día 8 de marzo, xornada da folga e manifestación feminista. No artigo pregúntanse como evolucionou a imaxe da muller nos anuncios de televisión nos últimos 50 anos. Este tema está fortemente vinculado co noso, xa que afecta directamente á comunicación e, sobre todo, á televisión. O vídeo introdúcese co seguinte texto: “La mujer se presentaba en los anuncios de los años 60 como una persona sumisa y ama de casa sin más pretensiones. Ahora, 50 años después, se ha avanzado mucho, y han aparecido medios para desterrar campañas publicitarias discriminatorias. Aún así, tres de cada diez anuncios son machistas.” Indo un paso máis alá, podemos acudir ao artigo que escribiu Dolores Comas d’Argemir para eldiario.es. Os datos son de fai case cinco anos, pero poderían extrapolarse á actualidade sen problema. Nesta publicación, a autora repasa os maiores problemas que teñen as mulleres xornalistas á hora de verse representadas e reflectidas nos medios de comunicación. Sen dúbida, a estética e imaxe son un destes grandes problemas. Para rematar, gustaríanos deixar claro o crítico que é este asunto, polo real que é e polo desapercibido que pasa na sociedade. Os compañeiros do blog independente “Estereotipos y prejuicios” realizaron unha táboa na que, ademais dos estéticos, comparan os distintos prexuízos aos que están sometidas as mulleres con respecto aos homes no cine e na televisión. De tan obvio que é, resulta terrible darse conta de que non se lle dá importancia e chega a asumirse como correcto entre a poboación. Este feito debe ser erradicado da sociedade de forma inminente. Do contrario, a igualdade de muller e home na comunicación nunca chegará. Os prexuízos, incluídos os estéticos, non son máis que iso. Xuízos que se dan antes de comprobar a súa veracidade aos que hai que poñerlles fin para achar a sociedade igualitaria que necesitamos.