Activismos creativos: cal é o seu lugar?

FARIÑAS TORRES e FREIRE PICÓN

“A xente está nas rúas e participa nas rúas, pero eles van por outro lado, xerando proxectos a nivel comercial moi á marxe”. Con estas palabras, Pablo Castiñeira sinala ós diferentes órganos de goberno polas fallas entre as necesidades dos usuarios e os plans de urbanismo para as disciplinas alternativas. Trátase dunha falta de diálogo pois, tal como explica o xestor de Vella Escola Cultura Urbana, as persoas ás que estarían destinadas estas estruturas tan só piden un chan liso e catro módulos de skate, pero ben ordenados, posto que os xa construídos non se adaptan ó que eles precisan. O problema está en que “non se lles escoita”.

A cuestión, entón, é: se non se lles presta atención ós potenciais usuarios, por que razón se toman espazos públicos para construír estes parques? Pablo Castiñeira teno claro: “porque deportivizar zonas está de moda”. Un exemplo disto témolo no parque da Constitución (El Correo Gallego, 16-11-2018), que actualmente “está sendo remodelado”, como indica Deiviz Kostoya. A tendencia de facer parques de skate a discreción, afirma Pablo, vese acentuada polo feito de ser este un ano de eleccións municipais.

A pesar do que poida parecer, non todo son problemas sen resposta. O skate, coma tantas outras disciplinas englobadas nos activismos creativos, é unha práctica carente de órganos federativos, algo que tampouco facilita o intercambio de información entre usuarios e corpos gobernamentais. Así pois, xorde a idea dunha federación como organismo “ó que uns e outros se poidan dirixir”, tal como propón Mariña, a ilustradora detrás de Queixumes.

Mudando a disciplina poñemos o ollo no muralismo, pois o tema dos espazos non atinxe só a disciplinas tan deportivas coma o skate ou o parkour, e estamos agora fronte a outra das expresións de cultura urbana máis presentes recorrentes nas cidades e na sociedade galega. O primeiro que fai Xoana Almar cando entramos neste tema é diferenciar o espazo rural do urbano á hora de realizar este tipo de obras. Isto débese á relación co entorno humano, tal como explica a artista cofundadora de Cestola na Cachola, posto que “no rural, o impacto do mural é enorme”, dende a experiencia que lle dá o seu traballo en áreas coma a da Ribeira Sacra. Pola contra, esta pintora afirma que un mural “nunha cidade pasa máis desapercibido”. Tamén inflúe isto na persoa do propio muralista: “No rural tratas de falar coa xente e implicarte máis co entorno, mentres que na cidade nun mural intentas dedicarte máis a expresar a túa arte”.

Así a todo, o espazo urbano tamén ten a súa propia dimensión de relevancia, como se manifesta na tendencia a empregalos en zonas máis desencantadas da cidade. Así o explica Xoana: “Un mural humaniza un barrio que está un pouco abandonado (que non inhabitado) se cadra carente de infraestruturas de calidade ou de zonas verdes”. É por este motivo que, na maioría dos casos, a xente recibe abertamente proxectos como estes, tal como se viu e se ve en Pontepedriña (La Voz de Galicia, 26-09-2007).

Os integrantes do círculo tampouco descartan o casco histórico da cidade como un lugar axeitado para pintar murais. De feito, Deiviz Kostoya non comprende que se prohiban ditas iniciativas nesta área mentres que “algunhas casas da propia zona vella están caendo”.

Porén, tamén perciben o uso do muralismo coma ferramenta auxiliar máis que coma disciplina artística dende o eido da ordenación urbanística, como observa o propio Deiviz: “Os murais asócianse a recuperar espazos, que tamén é verdade. Pero por que non se inviste nun mural porque si, como arte ou valor?” Para isto Pablo Castiñeira propón “proxectos que poidan acompañar esa intervención mural recuperando os espazos para que a xente vexa que xa está a ocorrer, que se está a recuperar espazos e que pode ser bonito, pero que tamén teña consciencia de que non todo é o mesmo: pintar un mural nunha medianeira ou nun lenzo non é o mesmo que unha pintada” (El Correo Gallego, 15-10-2018). Sinala, ademais, a falta de coñecemento sobre o tema “a nivel público xeral, a nivel municipal e incluso entre nós, que sendo do ámbito non temos claro como se distribúe toda esa información”.

Como conclusión deste encontro, facer fincapé en que moitas veces dende municipios ou eventos culturais se acode a disciplinas como o skate ou o muralismo simplemente porque están en auxe e gustan á mocidade, por unha cuestión de imaxe, sen saber realmente as necesidades dos seus practicantes e sen por en valor como se debe o seu traballo. Isto, xunto ó descoñecemento da maioría dos cidadáns, só perxudica ós artistas, que ven como o seu traballo se infravalora ou se utiliza.

A acción

A acción non variou moito respecto á anterior vez. A idea dos carteis, debuxos e demais contido dos participantes nos círculos repartidos pola cidade para promocionar un evento no que se expoña a súa obra vai collendo forma. Comentámolo cos participantes, pareceulles unha boa idea e mostráronse partidarios dela. O local pode ser perfectamente un pub ou cafetería. Xa hai algúns, coma o Modus Vivendi, con tradición de acoller reunións así. Nos próximos días haberá unha decisión definitiva sobre a acción final; sexa a que sexa, procurará a maior participación cidadana posíbel coma o gran acto final deste proxecto.

 

Nesta conversa interviñeron:

• Ángel Vidal, fotógrafo e músico.
• Xoana Almar, muralista e pintora da cooperativa Cestola na Cachola.
• Mariña Longa, ilustradora.
• Pablo Castiñeira, breakdancer, xestor e fundador de Vella Escola Cultura Urbana.
• Deiviz Kostoya, pintor e xornalista.